Doorgaan naar hoofdcontent

Plato - en een jezuïet op Nijenrode

Nijenrode foto van Maurits Vermeulen https://www.flickr.com/photos/mvvermeulen/

Gister had ik het met mijn man over de ziel, terwijl we lekker op de bank zaten. Hoe zou een ziel eruit zien als je niet in een God en een hemel gelooft? Waar gaat hij heen als je doodgaat?

We zijn vast niet de enigen die zich dat ooit afgevraagd hebben, dus ik roep vriend google te hulp en zoek op lichaam en ziel. Tussen de hits vind ik een werkstuk van een middelbare scholier. In het kader van de boekenlijst van mijn zoon - je wil toch weten wat hij leest - heb ik er al diverse voorbij zien komen, dat hadden wij vroeger toch niet, en er zitten leuke tussen! Zeker nadat je pagina's volwassen praat over het dualisme van Plato hebt doorgeworsteld. Zo'n werkstuk geeft dan een verfrissende blik:
Hij [Plato] ging discussies uit de weg, praatte vooral over zijn eigen heil en probeerde mensen te overdonderen.
Je kunt Plato het best omschrijven als een klein eenzaam mannetje dat zich verschool achter een muur van woorden

Erg positief denkt meneer Plato niet over het lichaam, hij ziet het als een  kluister voor de ziel:
Het goede is dus een zuivere ziel, zonder de ballast van een lichaam. Het lichaam heeft namelijk eten, drinken, slaap, beweging en van alles nodig, dit vindt Plato dus een belemmering voor de ziel. 

Plato was in ieder geval wel geemancipeerd:
‘Als de staat vrouwen niet goed opvoedt en opleidt, is dat als een mens die alleen zijn rechter arm oefent.’

Dit werkstuk is volgens mij toch wel meer waard dan de schamele 6,5 die het kreeg. Als je daar nog niet van bent overtuigd, lees dan deze laatste zinnen:
Mijn vriendje heeft gezegd dat als ik klaar zou zijn met dit werkstuk, dat ik gek zou worden en net zoals Plato, qua denken, in een andere wereld zou gaan leven. Nou volgens mij valt dat wel mee...

Maar hoe interessant ook, het antwoord op mijn vraag, wat de ziel is als het niet iets religieus is, heb ik nog niet gevonden.


Wikipedia biedt een overzicht van het beeld van de ziel van verschillende invalshoeken. Ik lees daar bijvoorbeeld dat boeddhisten en jehova's getuigen niet geloven dat mensen een permanente ziel hebben.

En ik ken van vroeger de beelden uit de new age tijd waarin de mens drie lichamen heeft, of zeven, die steeds etherischer ofwel dunner en minder materieel worden. De zwaarste lichamen blijven achter als de mens sterft, en de lichtere gaan terug naar waar ze vandaan komen. Maar wat dat precies is, als het niet bij de levende God in de hemel is, dat is me nog steeds niet echt duidelijk. Ik kan er wel wat bij fantaseren maar daar word ik helemaal niet blij van. Ik heb er niet zoveel vertrouwen in dat onze zielen het beter zullen doen dan wij, alleen maar omdat ze geen zwaar lichaam meer hebben. In plaats van een hemel onder leiding van God wacht ons dan een fijnstoffelijker versie van de aarde en van onszelf.

Het overzicht van Wikipedia eindigt met een wetenschappelijke benadering:
Door de vooruitgang in de natuur-, mens- en cultuurwetenschappen — in het bijzonder in de psychologie, de genetica en de neurowetenschappen — is in de wetenschap het idee van een ziel stilaan in onbruik geraakt. Moderne neurologen associëren de 'ziel' van de mens met zijn temperament en persoonlijkheid.
De tweedeling lichaam-geest wordt tegenwoordig ook door de meeste filosofen als achterhaald beschouwd.


Interessant is wat ik op Lucepedia vindt: de verloren gegane term ziel duikt weer op in het bedrijfsleven:
Nijenrode is een voorbeeld van een onderwijsinstituut waar businessspiritualiteit al jarenlang een belangrijke rol speelt. Paul de Blot, jezuïet en pastor in Noord-Holland, is hoogleraar businessspiritualiteit.
Een jezuïet, net als de paus. Hij heeft zelfs een eigen blog! Met filmpjes:
Hoe dieper je komt in het zijn van een mens, hoe dieper je raakt het universele, maar die toch uniek is van ieder mens.
Mijn nieuwsgierigheid is nu wel geprikkeld. Deze meneer verbindt spiritualiteit met het bedrijfsleven, en dat als jezuïet. Ik ga op zoek of hij misschien een antwoord heeft op mijn vraag: wat is de ziel in een wereldbeeld zonder God-schepper?


En dan vind ik het antwoord wat ik zocht :-) :
The problem is that you are a dualism, between the dream and reality, between your body and your spirit. You have to make a choice: the body, doing or spiritual, dreaming. The Mystery of Human Nature.
Het is geen direct antwoord op mijn vraag, eigenlijk wordt de vraag anders gesteld: je moet een keus maken tussen het doen/het lichamelijke en het dromen/het spirituele. Wat vind je het belangrijkst?

Ik stuur een filmpje door naar Stud over individueel leiderschap. Het sluit aan bij een traject dat hij op zijn werk doorgaat. Zijn werkgever heeft de dappere keus gemaakt te schrappen in managementfuncties. Dus nu moet iedereen op cursus, want er gaat zonder management gewerkt worden. Zelfsturing. Niet iedereen is blij met de psychologische aanpak waarin ieders sterke en zwakke kanten belicht worden. Wellicht dat een spirituele invalshoek nieuw licht kan werpen op de ontwikkeling van de werknemers, die nu vooral vanuit een psychologische invalshoek wordt behandeld.